O Szatanie

Szatan (ar. Szeitan bądź Iblis) jest jednym ze stworzeń Allaha. Nie tylko muzułmanie, ale także wyznawcy innych wiar wierzą w jego istnienie oraz diaboliczne cechy i atrybuty. Jednak nie wszystkie religie potrafią precyzyjnie określić jego pochodzenie i metody, do jakich się ucieka, by zniszczyć człowieka. Islam zaś posiada wyczerpujący opis tej diabelskiej istoty - począwszy od jego stworzenia, skończywszy na środkach jego zwalczania.

Przeanalizujmy zatem co Islam mówi na jego temat.

1. Stworzenie Szatana

Allah w Koranie tak oto poucza o pochodzeniu Iblisa:

„Kiedy powiedzieliśmy aniołom:

'Oddajcie pokłon Adamowi!'

oni pokłonili się, z wyjątkiem Iblisa,

który był spośród dżinnów

i który zbuntował się przeciwko rozkazowi

swojego Pana.(...)”

{Koran, 18:50}

A więc Szatan mimo iż początkowo przebywał pośród aniołów tak naprawdę jest dżinnem. Allah stworzył aniołów, dżinnów oraz ludzi. Każdy z nich został powołany do życia z innej substancji. Dżinn został stworzony z ognia, człowiek zaś z gliny. Dżinn to wcale nie istota przypominająca grubego duszka z lampy Aladyna; dżinn to istota, którą można by przyrównać do pewnego rodzaju „duszy” - niewidzialnej dla ludzkiego oka. A więc Szatan jest dżinnem, który początkowo tak jak wszystkie inne stworzenia przebywał blisko Stwórcy.

2. Sprzeniewierzenie się Allahowi

Pierwszymi stworzeniami Allaha byli aniołowie i dżinni (w tym Szatan). Dopiero później Stwórca postanowił powołać do życia inny gatunek – ludzi. Allah rzekł do aniołów:

„Ja stwarzam człowieka z gliny.”

{Koran, 38:71}

Gdy Pan powołał do życia pierwszego człowieka - Adama, nakazał wszystkim innym stworzeniom pokłonić się przed tą istotą. Był to pewien symbol uhonorowania Adama. Aniołowie, którzy z natury są zawsze poddani Allahowi i nie mają wolnej woli (nie potrafią się Mu sprzeciwić), bez chwili wahania oddali pokłon pierwszemu człowiekowi. Jedynie Szatan nie miał zamiaru tego zrobić. Allah tak relacjonuje to zdarzenie:

„My stworzyliśmy was,

potem was ukształtowaliśmy,

potem powiedzieliśmy do aniołów:

"Oddajcie pokłon Adamowi!"

Oni oddali pokłon, z wyjątkiem Iblisa;

on nie był wśród tych, którzy się pokłonili.”

{Koran, 7:11} 

Tak więc Szatan, który tak samo jak człowiek posiada wolną wolę sprzeniewierzył się Allahowi nie oddając pokłonu Adamowi. Iblis uważał się za lepszego od Adama twierdząc, że jego natura – ogień – jest lepsza od gliny, z której został stworzony człowiek. To właśnie w tamtej chwili ukazało się jego prawdziwe oblicze. Arogancja, brak lojalności wobec Pana, niesubordynacja, przekora, chęć wywyższania się, duma to tylko niektóre z jego cech, które zostały obnażone podczas wspomnianego wydarzenia. Największym jednak jego grzechem było insynuowanie Allahowi, że popełnia błąd każąc mu pokłonić się przed Adamem, że to raczej Adam powinien oddać pokłon jemu. Iblis rzekł:

„Ja jestem lepszy od niego.

Ty stworzyłeś mnie z ognia,

a jego stworzyłeś z gliny."

{Koran, 7:12}

3. Szatan wypowiada wojnę całej ludzkości

Choć wydawać by się mogło, że krnąbrne zachowanie Iblisa sięgnęło zenitu, to jednak był dopiero początek. Bowiem miał on w zanadrzu jeszcze więcej zuchwałości i impertynencji. Każdy prócz aniołów popełnia błędy. Samo ich popełnianie jednak nie przekreśla nas, nie skazuje na wieczne potępienie, ponieważ każde ze stworzeń Allaha ma szansę na okazanie skruchy, żalu i prośbę o łaskę, o przebaczenie połączoną z postanowieniem poprawy. Problemem jest brak owej skruchy, której nie posiadał Szatan. Z tego powodu Stwórca przeklął Iblisa i ostrzegł Adama oraz jego żonę, że od tej pory to diabelskie stworzenie jest ich największym wrogiem.

„Wtedy powiedzieliśmy:

'O Adamie!

Zaprawdę, to jest nieprzyjaciel,

dla ciebie i dla twojej żony.

Niechaj on ciebie nie wyprowadzi z ogrodu,

bo będziesz nieszczęśliwy!'”

{Koran, 20:117}

Nie tylko Allah poinformował ludzi, by wystrzegali się Szatana – sam Iblis wypowiedział wojnę Adamowi i wszystkim jego potomkom - całej ludzkości:

„Następnie będę ich nachodził

z przodu i z tyłu, z prawej i z lewej strony

i Ty większości z nich

nie znajdziesz wdzięcznymi."

{Koran, 7:17}

4. Pierwsze starcie - kuszenie Adama i Ewy

Szatan cały swój gniew przelał na Adama, sądząc, że to właśnie człowiek jest powodem wszelkich jego niepowodzeń. Nie zdawał, lub też nie chciał zdawać sobie sprawy z tego, że on sam jest sobie winien. Swoją wojnę z ludzkością rozpoczął już w Raju. Iblis wiedział, że Allah zabronił Adamowi i jego żonie zbliżać się do zakazanego drzewa, dlatego też bezustannie kusił ich tak długo, aż dopiął swego i oboje skosztowali zakazanego owocu, po czym zostali zesłani na ziemię. Allah opisuje tamto wydarzenie w następujący sposób:

„I szatan podszepnął mu pokusę, mówiąc:

'O Adamie!

czyż mam ci wskazać drzewo wieczności

i królestwo nieprzemijające?'"

{Koran, 20:120}

„I szatan zwiódł ich na pokuszenie,

z zamiarem ukazania im ich nagości,

która była dla nich skryta;

i powiedział:

'Zakazał wam wasz Pan tego drzewa

tylko dlatego, abyście się nie stali aniołami

lub istotami nieśmiertelnymi.'"

{Koran, 7:20}

Adam w przeciwieństwie do Szatana poczuł głęboki żal za popełniony grzech i bez chwili zastanowienia prosił Allaha o łaskę, przebaczenie.

„Wtedy otrzymał Adam od swojego Pana pewne słowa

i On zwrócił się ku niemu.

Albowiem On jest Przebaczający, Litościwy!”

{Koran, 2:37}

„(...)wybrał go jego Pan, przebaczył mu i poprowadził drogą prostą.”

{Koran, 20:122}

5. Szatan wrogiem każdego człowieka

Fakt, iż Allah wysłuchał modlitw Adama i wybaczył mu jeszcze bardziej rozwścieczył Szatana. Od tamtej pory nie może znieść tego, że podczas gdy on na własne życzenie zaprzepaścił szansę na życie wieczne w Raju, ludzie nadal za każdym razem, gdy zgrzeszą mają okazję, by uprosić sobie przebaczenie Allaha. Stąd też jego pragnieniem jest pociągnąć za sobą do otchłani Piekła jak najwięcej potomków Adama. Gdybyśmy mieli w jednym zdaniu opisać Szatana musielibyśmy powiedzieć, że jest on wrogiem numer jeden każdego człowieka. Oprócz całej palety jego diabolicznych atrybutów oraz haniebnego zachowania w stosunku do Samego Stwórcy, z Którym przecież był tak blisko, to właśnie nieustanna walka z człowiekiem, z całą ludzkością jest jego najbardziej rozpoznawalną cechą. Jego gniew nie ma końca, a będąc z góry skazanym i potępionym przez Allaha jego jedynym celem jest odwrócić od Stwórcy jak najwięcej ludzi.

Przekład Koranu: J. Bielawski